Gereedschapskist inclusief onderwijs - visie en draagvlak

Introductie

Een gezamenlijke visie, die richting geeft aan het handelen, is heel belangrijk voor het werken aan inclusiever onderwijs en vormt de basis voor draagvlak bij alle betrokkenen.
In deze rubriek vind je gereedschappen rond thema's als: inspiratie opdoen, gezamenlijk aan een visie werken, een onderwijsconcept ontwikkelen en draagvlak zoeken bij alle betrokken doelgroepen.

Polyfonie in de klas: een praktijkboek voor inclusie po/vo

Itemnummer: 23001

Polyfonie in de klas: een praktijkboek voor inclusie

Annet De Vroey en Kathleen Mortier
Acco - Leuven (2002)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Deze publicatie is sterk praktijkgericht voor gebruik in de school en de klas. Inhoudelijke ingrediënten voor visie-ontwikkeling Eerste stappen – organisatie inrichten Indicatoren voor inclusie wat betreft organisatie – index voor inclusie Ondersteuningsplanning Differentiatie in de klassenpraktijk Responsief onderwijs Participatie en leerbevordering; kader voor inclusieve klassenpraktijk Werken aan relaties opbouwen – vriendschappen, met checklist voor werken daaraan Samenwerken voor inclusie; teamontwikkeling – partnerschap met ouders – eigenaarschap kind Transdisciplinaire samenwerking met verschillende expertises – begeleidingsteam in elke school	leraren ib'ers/zoco's ondersteuners schoolleiders opleiders		po/vo

Vol potentieel - Krachtig lesgeven in diversiteit po/vo/mbo

Itemnummer: 23002

Vol potentieel

Krachtig lesgeven in diversiteit

Wendelien Vantieghem en Inge van de Putte
Acco - Leuven (2019)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Deze publicatie biedt veel informatie over inspiratie en visie. Competenties voor inclusie Inclusieve brillen: attitude, hoe kijk je? Samenwerken voor inclusie: met ouders, andere professionals (co-teaching) Ouderbetrokkenheid Klassenmanagement voor inclusie Over differentiatie (vooral theorie) Positieve relaties met kinderen Samen professionaliseren Voorwaarden voor een inclusieve school	schoolleiders ib'ers/zoco's ondersteuners opleiders beleid en bestuur	www.potentialtoteach.be	po/vo/mbo

Samen inclusief onderwijs realiseren po/vo

Itemnummer: 23005

Samen inclusief onderwijs realiseren

Een handboek voor professionals binnen en buiten het onderwijs

Anke de Boer, Elke Struyf, Sara Nijs, Simone Doolaard
Acco - Leuven (2022)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Attitudes en competenties Duurzaam werken aan een inclusieve school Differentiatie - adaptief lesgeven Leraar-leerlingrelaties Co-teaching Samenwerking met ouders en leerlingen Samenwerking met externen	leraren ib'ers/zoco's ondersteuners		po/vo

Samen werken voor inclusiever onderwijs po/vo/mbo

Itemnummer: 23006

Samen werken voor inclusiever onderwijs

Handreiking ontwikkelagenda inclusiever onderwijs voor gemeenten en samenwerkingsverbanden PO en VO

Marij Bosdriesz en Dolf van Veen
Nederlands Centrum Onderwijs & Jeugdzorg - Amsterdam (2023)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
OOGO als kans voor samenwerking rond inclusie Tips voor een productieve samenwerking gemeenten en onderwijs Thema’s voor een gezamenlijke ontwikkelagenda: huisvesting, leerlingenvervoer, jeugdhulp in school, doorgaande lijnen	schoolleiders beleid en bestuur	Download de publicatie www.ncoj.nl	po/vo/mbo

Toolbox voor inclusief bewegingsonderwijs po

Itemnummer: 23016

Toolbox voor inclusief bewegingsonderwijs in het PO

Hans van Ekdom
KVLO - Zeist (2022)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Artikel over inclusief bewegingsonderwijs Algemene principes (m.n. UDL) Uitleg Europees DIPPE-project Uitleg en achtergronden over online-toolbox DIPPE	leraren schoolleiders ondersteuners	Download het artikel (PDF) www.naarinclusieveronderwijs.nl Disentangling Inclusion in Primary Physical Education: www.dippe.lu	po

Stappenplan voor inclusiever onderwijs po/vo

Itemnummer: 23017

Stappenplan voor inclusiever onderwijs

Jose Smits, Astrid Greven en Heleen Hartholt
website Defence for Children (2018)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Deze stappenplannen bieden de handvatten om te werken aan inclusie in het onderwijs. Stappenplannen voor vier doelgroepen: ouders/verzorgers - scholen - beleidsmakers - bestuurders en samenwerkingsverbanden Het draait steeds om visie, kennis en aan de slag gaan Het stappenplan voor scholen kent vijf stappen: vorm een team, visieontwikkeling, inventarisatie, actieplan, het begin is er	ib'ers/zoco's ondersteuners leraren schoolleiders beleid en bestuur	www.defenceforchildren.nl	po/vo

Universal Design for Learning (UDL) po/vo/mbo

Itemnummer: 23018

Universal Design for Learning (UDL) Guidelines: Full-Text Representation Version 2.0

David H. Rose and Jenna Gravel
CAST - Wakefield MA (2011)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Ontwikkeling en richtlijnen van UDL Wat is UDL? Vitale vragen rond UDL De principes van UDL Zorg voor meerdere middelen voor: betrokkenheid - vertegenwoordiging - actie en expressie	leraren ib'ers/zoco's schoolleiders ondersteuners beleid en bestuur	Download het artikel (PDF) www.naarinclusieveronderwijs.nl	po/vo/mbo

The UDL Guidelines po/vo/mbo

Itemnummer: 23019

The UDL Guidelines

website CAST

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Adviezen voor het invullen van de drie principes van UDL: Betrokkenheid: motiveren voor leren, doorzetten en zelfregulering Vertegenwoordiging: manieren van aanbieden leerstof, taal en symbolen, begrip Actie en expressie: fysieke actie, communicatie en expressie, executieve functies	leraren ib'ers/zoco's schoolleiders ondersteuners	udlguidelines.cast.org	po/vo/mbo

European Toolkit for Schools po/vo/mbo

Itemnummer: 23024

European Toolkit for Schools

Promoting inclusive education and tackling early school leaving

website School Education Gateway

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Website met Europese toolkit voor scholen voor de bevordering van inclusief onderwijs en bestrijding van voortijdig schoolverlaten. Naast algemene informatie ook specifieke informatie over/voor: Schoolbesturen Leraren Ondersteuning van leerlingen Ouderbetrokkenheid Samenwerken met partners van buiten de school	leraren ib'ers/zoco's ondersteuners schoolleiders beleid en bestuur	www.schooleducationgateway.eu	po/vo/mbo

Werken aan inclusiever basisonderwijs po

Itemnummer: 23025

Werken aan inclusiever basisonderwijs

Verkennend onderzoek onder scholen voor basisonderwijs in Nederland.

Dolf van Veen en Paolo van der Steenhoven
Nederlands Centrum Onderwijs & Jeugdzorg - Amsterdam (2021)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Rapportage over onderzoek onder basisscholen die werken aan inclusiever onderwijs. Kenmerken van basisscholen die werken aan inclusiever onderwijs Opgenomen leerlingen die speciale ondersteuning nodig hebben Motieven en ambities van basisscholen Aandachtsgebieden en vorderingen Knelpunten en ondersteuningsbehoeften van basisscholen	schoolleiders beleid en bestuur	Download factsheet en rapport www.naarinclusieveronderwijs.nl	po

Werken aan inclusiever voortgezet onderwijs vo

Itemnummer: 23026

Werken aan inclusiever voortgezet onderwijs

Verkennend onderzoek onder scholen voor voortgezet onderwijs in Nederland.

Dolf van Veen en Paolo van der Steenhoven
Nederlands Centrum Onderwijs & Jeugdzorg - Amsterdam (2021)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Rapportage over onderzoek onder scholen voor voortgezet onderwijs die werken aan inclusiever onderwijs. Kenmerken van vo-scholen die werken aan inclusiever onderwijs Opgenomen leerlingen die speciale ondersteuning nodig hebben Motieven en ambities van vo-scholen Aandachtsgebieden en vorderingen Knelpunten en ondersteuningsbehoeften van vo-scholen	schoolleiders beleid en bestuur	Download factsheet en rapport www.naarinclusieveronderwijs.nl	vo

The Index for Inclusion po/vo

Itemnummer: 23030

The Index for Inclusion: developing learning and participation in schools

Tony Booth & Mel Ainscow
Centre for Studies on Inclusive Education - Bristol (2011)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
De Index is een praktisch hulpmiddel voor zelfevaluatie en verbetering van scholen en andere onderwijsinstellingen. Inclusie zoals beschreven in de Index, is een principiële benadering van het ontwikkelen van onderwijs; het richt zich op culturen, beleid en praktijken die iedereen aangaan: kinderen en volwassenen, scholen, gezinnen en lokale gemeenschappen. Voor beginnende en gevorderde scholen op het pad naar inclusie Identificatie van attitudes, belemmeringen, mogelijkheden en inspanningen m.b.v. indicatoren Suggesties voor ontwikkeling, georganiseerd langs drie dimensies van verbetering: beleid, praktijken en culturen	leraren ib'ers/zoco's ondersteuners schoolleiders beleid en bestuur	Download de publicatie (versie 2002, Engelstalig, PDF): www.naarinclusieveronderwijs.nl Korte samenvatting (Engelstalig): www.csie.org.uk	po/vo

National Framework for Inclusion po/vo

Itemnummer: 23033

National Framework for Inclusion - 3rd edition

Scottish Universities Inclusion Group
Scottish Universities Inclusion Group - (2022)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Deze uitgave (NFI) uit het gidsland Schotland biedt richtlijnen voor leraren over inclusie en de inclusieve onderwijspraktijk. Het NFI geeft leraren een structuur om na te denken over een visie op sociale rechtvaardigheid en inclusie in relatie tot onderwijs, gekoppeld aan eigen professionele ervaringen en vaardigheden, ook in relatie tot de positie in de loopbaan. Reflectie op de eigen huidige en gewenste inclusieve onderwijspraktijk Werken aan een eigen inclusieve onderwijspraktijk Het kader omvat de volgende hoofdthema's voor reflectie en ontwikkeling: professionele normen - professionele kennis, begrip en ervaring - professionale vaardigheden en kansen Uitgebreide lijst met suggesties voor verder lezen	leraren ib'ers/zoco's opleiders	Download de publicatie (PDF) www.naarinclusieveronderwijs.nl Meer informatie www.gtcs.org.uk	po/vo

Toelichting onderscheiden doelgroepen/functies

In deze gereedschapskist vallen onder kopjes van doelgroepen de volgende functies/groepen:

leraren: leerkrachten - docenten - klassen-/onderwijsassistenten - mentoren
ib’ers en zorgcoördinatoren
schoolleiders: schoolleiders - afdelingsleiders
ondersteuners: consulenten samenwerkingsverband, (v)so, jeugdhulp, andere externen
opleiders (van eerste en tweedegraads lerarenopleidingen)
beleid en bestuur: bestuurders en beleidsmedewerkers van samenwerkingsverbanden, gemeenten en schoolbesturen
ouders en leerlingen