Gereedschapskist inclusief onderwijs - professionaliseren en opleiden

Introductie

Lesgeven aan een inclusievere groep vraagt van leraren dat zij goed kunnen uitgaan van die (grotere) verschillen tussen leerlingen; wat heeft ieder van die leerlingen nodig om goed tot leren te komen? Er zijn verschillende manieren om daarin als leraar te leren en deskundiger te worden. Ook in de opleidingen tot leraar is het zaak dat studenten hierop worden voorbereid.
In deze rubriek vind je gereedschappen rond thema’s als: voortgezette professionalisering, lerende netwerken, lesson studies en opleiden in de school/samen opleiden.

Vol potentieel - Krachtig lesgeven in diversiteit po/vo/mbo

Itemnummer: 23002

Vol potentieel

Krachtig lesgeven in diversiteit

Wendelien Vantieghem en Inge van de Putte
Acco - Leuven (2019)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Deze publicatie biedt veel informatie over inspiratie en visie. Competenties voor inclusie Inclusieve brillen: attitude, hoe kijk je? Samenwerken voor inclusie: met ouders, andere professionals (co-teaching) Ouderbetrokkenheid Klassenmanagement voor inclusie Over differentiatie (vooral theorie) Positieve relaties met kinderen Samen professionaliseren Voorwaarden voor een inclusieve school	schoolleiders ib'ers/zoco's ondersteuners opleiders beleid en bestuur	www.potentialtoteach.be	po/vo/mbo

Uitgaan van Diversiteit Co-Teaching po/vo

Itemnummer: 23003

Uitgaan van Diversiteit Co-Teaching

Op weg naar volledige team-teaching

Baukje Janse e.a.
Framework Educatieve Dienstverlening - Alphen aan den Rijn (2019)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Op weg naar inclusie: wat doet er toe en wat zijn de uitdagingen? Co-teaching: wat is het en waarom doe je het? Vormen van co-teaching Implementatie van co-teaching Meer gepersonaliseerd leren Omgaan met diversiteit Handelingsgericht werken Voorbeelden co-teaching en onderzoek	schoolleiders ib'ers/zoco's ondersteuners leraren		po/vo

Van leerkracht naar tweekracht po/vo

Itemnummer: 23004

Van leerkracht naar tweekracht

De kracht van co-teaching

Ludo Heylen, e.a.
Cego-practicum - Averbode (2017)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Waarom co-teaching? Vormen van co-teaching Over zorg en co-teaching: gebundelde kracht Teamteaching en klasdoorbrekend werken Als co-teachers echt partners worden Eigenaarschap van leerlingen en leraren Werken met communities en ‘nesten’ Tweekracht: ieder in zijn kracht Starten met co-teaching Praktijkvoorbeeld	schoolleiders ib'ers/zoco's ondersteuners leraren		po/vo

Samen inclusief onderwijs realiseren po/vo

Itemnummer: 23005

Samen inclusief onderwijs realiseren

Een handboek voor professionals binnen en buiten het onderwijs

Anke de Boer, Elke Struyf, Sara Nijs, Simone Doolaard
Acco - Leuven (2022)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Attitudes en competenties Duurzaam werken aan een inclusieve school Differentiatie - adaptief lesgeven Leraar-leerlingrelaties Co-teaching Samenwerking met ouders en leerlingen Samenwerking met externen	leraren ib'ers/zoco's ondersteuners		po/vo

Differentiatie po/vo/mbo

Itemnummer: 23013

Differentiatie

Arja Kerpel
website van Wij-Leren (11 februari 2022)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Convergent en divergent differentiëren; de voor- en nadelen Interne en externe differentiatie Manieren van differentiëren Differentiatie voor zorgleerlingen Differentiatie voor meerbegaafde leerlingen	schoolleiders ib'ers/zoco's ondersteuners leraren	www.wij-leren.nl	po/vo/mbo

Instructie bij inclusiever onderwijs po/vo/mbo

Itemnummer: 23014

Instructie bij inclusiever onderwijs

Jerome Freiberg, Dolf van Veen en Marij Bosdriesz
website klassenmanagement van NCOJ (2016)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Mogelijke aanpassingen in de onderwijs-leersituatie, zoals tijd, mate van ondersteuning, input, moeilijkheid, opbrengst, participatie, varieer in doelen, curriculum aanpassen ... Curriculum aanpassen is altijd pas de allerlaatste stap.	ib'ers/zoco's ondersteuners leraren	www.klassenmanagement.ncoj.nl	po/vo/mbo

Mediërend leren po/vo/mbo

Itemnummer: 23015

Mediërend leren

Soms moet je met zijn tweeën zijn om dingen alleen te kunnen doen!

Floor van Loo en Emiel van Doorn
website PlatformPraktijkontwikkeling WOSO - Utrecht (2017)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Aanleiding en theoretisch kader van mediërend leren De drie instrumenten van mediërend leren De omgekeerde piramide met cognitieve bouwstenen De cognitieve kaart De mediatieboom De toepasbaarheid van mediërend leren Uitgebreide literatuurlijst	ib'ers/zoco's ondersteuners leraren schoolleiders	Download het artikel (PDF) www.naarinclusieveronderwijs.nl	po/vo/mbo

Handbuch Inklusion international po/vo/mbo/ho

Itemnummer: 23027

Handbuch Inklusion international / International Handbook of Inclusive Education

Andreas Köpfer, Justin Powell en Raphael Zahnd (Eds.)
Verlag Barbara Budrich - Berlin/Toronto (2021)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Internationaal vergelijkend onderzoek naar grondslagen, perspectieven en structuren voor inclusie. Theoretische- en methodologische posities en centrale begrippen Wettelijke en bestuurlijke kaders Schoolstructuren, -culturen en -praktijken Scholen: onderwijs en professionalisering Inclusie en internationalisering in het ho Levenslang leren	schoolleiders leraren	Download de Duits-/Engelstalige publicatie (PDF) www.naarinclusieveronderwijs.nl	po/vo/mbo/ho

Reaching the 'Hard to Reach' po/vo

Itemnummer: 23028

Reaching the 'Hard to Reach'

Inclusive responses to diversity through child-teacher dialogue

website Reaching the 'Hard to Reach' - Erasmus+ (2020)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Op deze website zijn handreikingen te vinden die zijn gebaseerd op vergaarde kennis in samenwerkend actie-onderzoek door leerlingen, leerkrachten en universiteits-medewerkers in vijf landen (Oostenrijk, Denemarken, Spanje, Engeland en Portugal) naar het beter bereiken van moeilijk te bereiken leerlingen. Dit leverde zes handreikingen en video's op over: Opzet en achtergronden van het onderzoek Inclusief onderzoek: stap-voor-stap gids voor leerkrachten Handreiking voor het monitoren van het denken en handelen van leerkrachten Leerlingen voorbereiden om onderzoekers te zijn (een handreiking) Handreiking voor het monitoren van leerling-betrokkenheid Toolkit voor het ophalen van de meningen van leerlingen	leraren ib'ers/zoco's ondersteuners schoolleiders beleid en bestuur ouders en leerlingen	Download de zes handreikingen (PDF) Inclusive Inquiry Guide: www.naarinclusieveronderwijs.nl Preparing students to be Researchers: A Guidance Manual: www.naarinclusieveronderwijs.nl Accounts of Developments in the five country networks: www.naarinclusieveronderwijs.nl Students’ Voices Toolkit: www.naarinclusieveronderwijs.nl Guidance Document for monitoring Teachers’ Thinking and Practices: www.naarinclusieveronderwijs.nl Guidance Document for monitoring Students’ Engagement: www.naarinclusieveronderwijs.nl Guidance Document for monitoring Students’ Engagement: www.naarinclusieveronderwijs.nl Video's: www.reachingthehardtoreach.eu	po/vo

Responding to diversity by engaging with students’ voices vo/po

Itemnummer: 23029

Responding to diversity by engaging with students’ voices

A strategy for teacher development

Kyriaki (Kiki) Messiou (Ed.)
University of Southampton (2014)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Twee handreikingen (getiteld 'A Guide & Accounts of Practice') gebaseerd op kennis vergaard in Spanje, Portugal en het Verenigd Koninkrijk over hoe het perspectief en het oordeel van leerlingen leraren kunnen ondersteunen bij het omgaan met diversiteit. Met daarin aandacht voor: Strategie voor professionalisering van leraren door verbinding met de stem van leerlingen Gebruik van de strategie in de praktijk Toolkit met heel praktische werkwijzen voor het ophalen van de stem van leerlingen	leraren ib'ers/zoco's ondersteuners schoolleiders ouders en leerlingen	Download twee publicaties (PDF) Responding to diversity by engaging with students’ voices - Accounts of Practice: www.naarinclusieveronderwijs.nl Responding to diversity by engaging with students’ voices - A Guide: www.naarinclusieveronderwijs.nl Introductievideo: www.reachingthehardtoreach.eu	vo/po

The Index for Inclusion po/vo

Itemnummer: 23030

The Index for Inclusion: developing learning and participation in schools

Tony Booth & Mel Ainscow
Centre for Studies on Inclusive Education - Bristol (2011)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
De Index is een praktisch hulpmiddel voor zelfevaluatie en verbetering van scholen en andere onderwijsinstellingen. Inclusie zoals beschreven in de Index, is een principiële benadering van het ontwikkelen van onderwijs; het richt zich op culturen, beleid en praktijken die iedereen aangaan: kinderen en volwassenen, scholen, gezinnen en lokale gemeenschappen. Voor beginnende en gevorderde scholen op het pad naar inclusie Identificatie van attitudes, belemmeringen, mogelijkheden en inspanningen m.b.v. indicatoren Suggesties voor ontwikkeling, georganiseerd langs drie dimensies van verbetering: beleid, praktijken en culturen	leraren ib'ers/zoco's ondersteuners schoolleiders beleid en bestuur	Download de publicatie (versie 2002, Engelstalig, PDF): www.naarinclusieveronderwijs.nl Korte samenvatting (Engelstalig): www.csie.org.uk	po/vo

Speciale onderwijszorg in het curriculum van pabo’s en de samenwerking met het werkveld po

Itemnummer: 23031

Speciale onderwijszorg in het curriculum van pabo’s en de samenwerking met het werkveld

Paolo van der Steenhoven en Dolf van Veen
Nederlands Centrum Onderwijs & Jeugdzorg - Amsterdam (2020)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Rapportage van het onderzoek onder pabo's naar de aandacht voor passend en inclusief onderwijs in het curriculum en de relatie met het werkveld. Aandacht in het leerplan voor onderwijs aan leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften in het regulier en speciaal onderwijs Verplichte- en keuzedelen, specialisatie/minor op het gebied van speciale onderwijszorg/passend onderwijs Vormen van samenwerking van pabo's met het onderwijsveld Goede en veelbelovende facetten van samenwerking Gewenste verbetering in de samenwerking met scholen	opleiders schoolleiders beleid en bestuur	Download het rapport (PDF) www.naarinclusieveronderwijs.nl	po

Speciale onderwijszorg in het curriculum van tweedegraads lerarenopleidingenvo/mbo

Itemnummer: 23032

Speciale onderwijszorg en passend en inclusiever onderwijs in het curriculum van tweedegraads lerarenopleidingen

Paolo van der Steenhoven en Dolf van Veen
Nederlands Centrum Onderwijs & Jeugdzorg - Amsterdam (2023)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Rapportage van het onderzoek onder tweedegraads lerarenopleidingen naar de aandacht voor passend en inclusief onderwijs in het generieke curriculum en de relatie met het werkveld. Aandacht in het algemene curriculum en keuzedeel voor onderwijs aan groepen leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften in het vo/mbo en vso Specialisatie/minor op het gebied van speciale onderwijszorg/passend onderwijs Vormen van samenwerking met het onderwijsveld op het gebied van speciale onderwijszorg/passend of inclusiever onderwijs Ontwikkelopgaven voor de verdere ontwikkeling van passend onderwijs en het werken aan inclusiever onderwijs Goede voorbeelden van de initiële opleiding/minoren op het gebied van speciale onderwijszorg/passend of inclusiever onderwijs	opleiders schoolleiders beleid en bestuur	Download het rapport (PDF) www.naarinclusieveronderwijs.nl	vo/mbo

National Framework for Inclusion po/vo

Itemnummer: 23033

National Framework for Inclusion - 3rd edition

Scottish Universities Inclusion Group
Scottish Universities Inclusion Group - (2022)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Deze uitgave (NFI) uit het gidsland Schotland biedt richtlijnen voor leraren over inclusie en de inclusieve onderwijspraktijk. Het NFI geeft leraren een structuur om na te denken over een visie op sociale rechtvaardigheid en inclusie in relatie tot onderwijs, gekoppeld aan eigen professionele ervaringen en vaardigheden, ook in relatie tot de positie in de loopbaan. Reflectie op de eigen huidige en gewenste inclusieve onderwijspraktijk Werken aan een eigen inclusieve onderwijspraktijk Het kader omvat de volgende hoofdthema's voor reflectie en ontwikkeling: professionele normen - professionele kennis, begrip en ervaring - professionale vaardigheden en kansen Uitgebreide lijst met suggesties voor verder lezen	leraren ib'ers/zoco's opleiders	Download de publicatie (PDF) www.naarinclusieveronderwijs.nl Meer informatie www.gtcs.org.uk	po/vo

School Leadership Toolkit po/vo

Itemnummer: 23034

School Leadership Toolkit for Equity and Learning

Andreas Kollias
European Policy Network on School Leadership (EPNoSL) - (2015)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
De School Leadership Toolkit biedt beleidsmakers, schoolbesturen, schoolleiders, onderzoekers en lerarenopleidingen handvatten om uitdagingen te identificeren en activiteiten om schoolleiderschap voor gelijkheid en leren te ondersteunen en te verbeteren. De toolkit ondersteunt schoolleiders in het creëren van een schoolcultuur die diversiteit waardeert, uitsluiting bestrijdt, en gelijkheid en hoge leerprestaties bevordert. Er zijn 8 toolsets gericht op een breed scala van beleidsterreinen en beleid voor ondersteuning van reflectie en beleidsplanning op schoolleiderschap gericht op gelijkheid en bevorderen van leerprestaties. De toolsets omvatten tekstuele en audiovisuele materialen. Bevat kaarten van verschillende EU-landen met indicatoren over beleidsaspecten van schoolleiderschap. Geeft gereedschappen om te kunnen reflecteren op uiteenlopende aspecten van schoolleiderschap. Doet aanbevelingen op het gebied van gelijkheid en leren. De toolkit verschaft bronnen voor verder lezen.	schoolleiders beleid en bestuur opleiders	Download de publicatie (PDF) www.naarinclusieveronderwijs.nl	po/vo

Toelichting onderscheiden doelgroepen/functies

In deze gereedschapskist vallen onder kopjes van doelgroepen de volgende functies/groepen:

leraren: leerkrachten - docenten - klassen-/onderwijsassistenten - mentoren
ib’ers en zorgcoördinatoren
schoolleiders: schoolleiders - afdelingsleiders
ondersteuners: consulenten samenwerkingsverband, (v)so, jeugdhulp, andere externen
opleiders (van eerste en tweedegraads lerarenopleidingen)
beleid en bestuur: bestuurders en beleidsmedewerkers van samenwerkingsverbanden, gemeenten en schoolbesturen
ouders en leerlingen