Gereedschapskist inclusief onderwijs - beleid en bestuur

Introductie

Om inclusiever onderwijs in de klas en de school in praktijk te brengen is het nodig dat randvoorwaardelijke zaken goed geregeld zijn. Dan moet er gezamenlijk beleid zijn van en voor alle betrokken partijen, dat bestuurlijk verankerd is.
Dat betekent dat schoolbesturen en samenwerkingsverbanden hier op moeten koersen, ondersteunen en faciliteren. In overleg met gemeenten moeten belangrijke zaken geregeld worden.
In deze rubriek vind je gereedschappen rond thema’s als: onderwijsinnovatie en -kwaliteit, inclusie in het Ondersteuningsplan en Jeugdplan, OOGO met gemeenten, huisvesting, leerlingenvervoer en inzet van jeugdhulp in scholen.

Vol potentieel - Krachtig lesgeven in diversiteit po/vo/mbo

Itemnummer: 23002

Vol potentieel

Krachtig lesgeven in diversiteit

Wendelien Vantieghem en Inge van de Putte
Acco - Leuven (2019)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Deze publicatie biedt veel informatie over inspiratie en visie. Competenties voor inclusie Inclusieve brillen: attitude, hoe kijk je? Samenwerken voor inclusie: met ouders, andere professionals (co-teaching) Ouderbetrokkenheid Klassenmanagement voor inclusie Over differentiatie (vooral theorie) Positieve relaties met kinderen Samen professionaliseren Voorwaarden voor een inclusieve school	schoolleiders ib'ers/zoco's ondersteuners opleiders beleid en bestuur	www.potentialtoteach.be	po/vo/mbo

Samen werken voor inclusiever onderwijs po/vo/mbo

Itemnummer: 23006

Samen werken voor inclusiever onderwijs

Handreiking ontwikkelagenda inclusiever onderwijs voor gemeenten en samenwerkingsverbanden PO en VO

Marij Bosdriesz en Dolf van Veen
Nederlands Centrum Onderwijs & Jeugdzorg - Amsterdam (2023)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
OOGO als kans voor samenwerking rond inclusie Tips voor een productieve samenwerking gemeenten en onderwijs Thema’s voor een gezamenlijke ontwikkelagenda: huisvesting, leerlingenvervoer, jeugdhulp in school, doorgaande lijnen	schoolleiders beleid en bestuur	Download de publicatie www.ncoj.nl	po/vo/mbo

Achievement and Inclusion in Schools po/vo/mbo

Itemnummer: 23007

Achievement and Inclusion in Schools

Lani Florian, Kristine Black-Hawkins en Martyn Rouse
Routledge - London (2016)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Hoe kunnen hoge niveaus van inclusie en hoge niveaus van prestaties van leerlingen gecombineerd worden? En hoe kun je hier onderzoek naar doen? Nadenken over prestatie, inclusie en het gebruik van bewijs De relatie tussen inclusie en prestatie begrijpen Onderzoek naar de relatie tussen prestatie en inclusie Case study’s Leren van anderen Onderzoek naar prestaties en inclusie in en op scholen	schoolleiders ondersteuners beleid en bestuur	www.taylorfrancis.com	po/vo/mbo

‘Zo kan het ook’ po-scholen po

Itemnummer: 23008

'Zo kan het ook’ po-scholen

Vier po-scholen maken werk van inclusief basisonderwijs. Laat je inspireren!

Astrid Greven en Heleen Hartholt
In1school - Defence for Children (2016)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Vier voorbeelden van po-scholen die werk maken van inclusiever onderwijs: De Korenaar in Eindhoven Het Rondeel in Den Bosch De Verrekijker in Julianadorp De Kroevendonk in Roosendaal Per school gaat het over: inclusieve cultuur - inclusief beleid - inclusieve praktijk - verhalen van leerlingen	leraren ib'ers/zoco's schoolleiders beleid en bestuur ondersteuners	www.naarinclusieveronderwijs.nl	po

‘Zo kan het ook’ vo-scholen vo

Itemnummer: 23009

'Zo kan het ook’ vo-scholen

Drie vo-scholen maken werk van inclusief voortgezet onderwijs. Laat je inspireren!

Astrid Greven
In1school - Defence for Children (2019)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Drie voorbeelden van vo-scholen die werk maken van inclusiever onderwijs: Notre Dame des Anges, Ubbergen Eduwiek, Hoogeveen Innova, Enschede Per school gaat het over: inclusieve cultuur - inclusief beleid - inclusieve praktijk - verhalen van leerlingen	leraren ib'ers/zoco's schoolleiders beleid en bestuur ondersteuners	www.naarinclusieveronderwijs.nl	vo

‘Zo kan het ook’ Inspiratiewaaier inclusief onderwijs po/vo

Itemnummer: 23010

‘Zo kan het ook’ Inspiratiewaaier inclusief onderwijs

Inclusie op school

Astrid Greven e.a.
In1school - Defence for Children (2018)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Tips en handvatten voor scholen om alle kinderen mee te laten doen op school Bedoeld voor discussie-, visie- en beleidsontwikkeling Ook voor de praktijk in de klas	leraren ib'ers/zoco's schoolleiders beleid en bestuur ondersteuners	www.defenceforchildren.nl	po/vo

A guide for ensuring inclusion and equity in education po/vo/mbo

Itemnummer: 23011

A guide for ensuring inclusion and equity in education

Mel Ainscow
UNESCO - Paris (2017)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Concepten van inclusie en rechtvaardigheid Beoordelingskader om het niveau van rechtvaardigheid en inclusie in bestaand beleid te beoordelen en te evalueren, acties te bepalen die nodig zijn om het beleid en de uitvoering ervan te verbeteren en de voortgang te volgen De gids is gebaseerd op internationale kennis en praktijkervaring en biedt voorbeelden van goede praktijken over de hele wereld	beleid en bestuur	unesdoc.unesco.org	po/vo/mbo

The UDL Guidelines po/vo/mbo

Itemnummer: 23019

The UDL Guidelines

website CAST

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Adviezen voor het invullen van de drie principes van UDL: Betrokkenheid: motiveren voor leren, doorzetten en zelfregulering Vertegenwoordiging: manieren van aanbieden leerstof, taal en symbolen, begrip Actie en expressie: fysieke actie, communicatie en expressie, executieve functies	leraren ib'ers/zoco's schoolleiders ondersteuners	udlguidelines.cast.org	po/vo/mbo

Quality standards for inclusive schools po/vo

Itemnummer: 23020

Quality standards for inclusive schools

Self-Assessment Instrument

Stetson & Associates, Inc. (2017)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Instrument om de eigen praktijk van inclusiever onderwijs te evalueren, met aandacht voor: Procedures en standaarden Excellentie in instructie Samenwerking met partners Personeelsbezetting en planning Sterk partnerschap met ouders Verantwoordelijkheid voor resultaten Leiderschap voor het algemene welzijn	ib'ers/zoco's schoolleiders beleid en bestuur	Download het instrument (PDF) www.naarinclusieveronderwijs.nl	po/vo

ECIO - leren zonder belemmering mbo/ho

Itemnummer: 23023

ECIO - Expertisecentrum inclusief onderwijs

website ECIO

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Website met veel kennis over inclusiever onderwijs, met name voor mbo, hbo en universiteiten met een deel over Universal Design for Learning en een MBO-beleidsscan voor inclusief en toegankelijk mbo rond de thema’s: Informatievoorziening en voorlichting Fysieke en digitale toegankelijkheid Begeleiding en deskundigheidsbevordering Leerroutes, toetsing en examinering Stage en werk Kwaliteitsborging De uitkomsten worden besproken met zogenaamde groepsinterviews en direct voorzien van acties.	schoolleiders ondersteuners beleid en bestuur	ecio.nl/wat-doen-wij	mbo/ho

European Toolkit for Schools po/vo/mbo

Itemnummer: 23024

European Toolkit for Schools

Promoting inclusive education and tackling early school leaving

website School Education Gateway

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Website met Europese toolkit voor scholen voor de bevordering van inclusief onderwijs en bestrijding van voortijdig schoolverlaten. Naast algemene informatie ook specifieke informatie over/voor: Schoolbesturen Leraren Ondersteuning van leerlingen Ouderbetrokkenheid Samenwerken met partners van buiten de school	leraren ib'ers/zoco's ondersteuners schoolleiders beleid en bestuur	www.schooleducationgateway.eu	po/vo/mbo

Werken aan inclusiever basisonderwijs po

Itemnummer: 23025

Werken aan inclusiever basisonderwijs

Verkennend onderzoek onder scholen voor basisonderwijs in Nederland.

Dolf van Veen en Paolo van der Steenhoven
Nederlands Centrum Onderwijs & Jeugdzorg - Amsterdam (2021)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Rapportage over onderzoek onder basisscholen die werken aan inclusiever onderwijs. Kenmerken van basisscholen die werken aan inclusiever onderwijs Opgenomen leerlingen die speciale ondersteuning nodig hebben Motieven en ambities van basisscholen Aandachtsgebieden en vorderingen Knelpunten en ondersteuningsbehoeften van basisscholen	schoolleiders beleid en bestuur	Download factsheet en rapport www.naarinclusieveronderwijs.nl	po

Werken aan inclusiever voortgezet onderwijs vo

Itemnummer: 23026

Werken aan inclusiever voortgezet onderwijs

Verkennend onderzoek onder scholen voor voortgezet onderwijs in Nederland.

Dolf van Veen en Paolo van der Steenhoven
Nederlands Centrum Onderwijs & Jeugdzorg - Amsterdam (2021)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
Rapportage over onderzoek onder scholen voor voortgezet onderwijs die werken aan inclusiever onderwijs. Kenmerken van vo-scholen die werken aan inclusiever onderwijs Opgenomen leerlingen die speciale ondersteuning nodig hebben Motieven en ambities van vo-scholen Aandachtsgebieden en vorderingen Knelpunten en ondersteuningsbehoeften van vo-scholen	schoolleiders beleid en bestuur	Download factsheet en rapport www.naarinclusieveronderwijs.nl	vo

The Index for Inclusion po/vo

Itemnummer: 23030

The Index for Inclusion: developing learning and participation in schools

Tony Booth & Mel Ainscow
Centre for Studies on Inclusive Education - Bristol (2011)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
De Index is een praktisch hulpmiddel voor zelfevaluatie en verbetering van scholen en andere onderwijsinstellingen. Inclusie zoals beschreven in de Index, is een principiële benadering van het ontwikkelen van onderwijs; het richt zich op culturen, beleid en praktijken die iedereen aangaan: kinderen en volwassenen, scholen, gezinnen en lokale gemeenschappen. Voor beginnende en gevorderde scholen op het pad naar inclusie Identificatie van attitudes, belemmeringen, mogelijkheden en inspanningen m.b.v. indicatoren Suggesties voor ontwikkeling, georganiseerd langs drie dimensies van verbetering: beleid, praktijken en culturen	leraren ib'ers/zoco's ondersteuners schoolleiders beleid en bestuur	Download de publicatie (versie 2002, Engelstalig, PDF): www.naarinclusieveronderwijs.nl Korte samenvatting (Engelstalig): www.csie.org.uk	po/vo

School Leadership Toolkit po/vo

Itemnummer: 23034

School Leadership Toolkit for Equity and Learning

Andreas Kollias
European Policy Network on School Leadership (EPNoSL) - (2015)

thema's	doelgroepen	verder lezen	sector
De School Leadership Toolkit biedt beleidsmakers, schoolbesturen, schoolleiders, onderzoekers en lerarenopleidingen handvatten om uitdagingen te identificeren en activiteiten om schoolleiderschap voor gelijkheid en leren te ondersteunen en te verbeteren. De toolkit ondersteunt schoolleiders in het creëren van een schoolcultuur die diversiteit waardeert, uitsluiting bestrijdt, en gelijkheid en hoge leerprestaties bevordert. Er zijn 8 toolsets gericht op een breed scala van beleidsterreinen en beleid voor ondersteuning van reflectie en beleidsplanning op schoolleiderschap gericht op gelijkheid en bevorderen van leerprestaties. De toolsets omvatten tekstuele en audiovisuele materialen. Bevat kaarten van verschillende EU-landen met indicatoren over beleidsaspecten van schoolleiderschap. Geeft gereedschappen om te kunnen reflecteren op uiteenlopende aspecten van schoolleiderschap. Doet aanbevelingen op het gebied van gelijkheid en leren. De toolkit verschaft bronnen voor verder lezen.	schoolleiders beleid en bestuur opleiders	Download de publicatie (PDF) www.naarinclusieveronderwijs.nl	po/vo

Toelichting onderscheiden doelgroepen/functies

In deze gereedschapskist vallen onder kopjes van doelgroepen de volgende functies/groepen:

leraren: leerkrachten - docenten - klassen-/onderwijsassistenten - mentoren
ib’ers en zorgcoördinatoren
schoolleiders: schoolleiders - afdelingsleiders
ondersteuners: consulenten samenwerkingsverband, (v)so, jeugdhulp, andere externen
opleiders (van eerste en tweedegraads lerarenopleidingen)
beleid en bestuur: bestuurders en beleidsmedewerkers van samenwerkingsverbanden, gemeenten en schoolbesturen
ouders en leerlingen