Bezoek scholen met een inclusieve praktijk
Steeds meer scholen hebben de behoefte het proces Naar Inclusiever Onderwijs op te starten of een extra impuls te geven, zo blijkt uit vragen en opmerkingen die ons uit de onderwijspraktijk bereiken. Om het proces in de eigen school te ijken, om inspiratie op te doen of te leren van ervaringen van scholen en schoolteams die onderweg zijn, biedt het Platform in samenwerking met gevorderde en beginnende inclusieve(re) scholen schoolbezoeken aan. We kijken daarbij vooral naar de huidige praktijk van de school, welke factoren hebben bijgedragen aan het realiseren van inclusiever onderwijs en welke leermomenten gedeeld kunnen worden met andere scholen en samenwerkingsverbanden. Zo koppelt het Platform interesse aan praktijkervaring.
Inschrijvingen gesloten
Op dit moment hebben we geen bezoekscholen in ons aanbod.
Om een indruk te geven van de inclusieve(re) scholen die bezoekers hebben ontvangen, beschrijven we hieronder van een selectie van deze scholen waarmee wij samenwerken hun ervaringen met inclusiever onderwijs.
School met de Bijbel - Noordeloos po
De School met de Bijbel in Noordeloos is een christelijke dorpsschool in de Alblasserwaard, waar alle leerlingen uit het dorp welkom zijn. De school doet dit vanuit het motto: ‘met elkaar voor ieder kind’. Omdat er geen andere school in het dorp is, zitten alle 150 leerlingen uit het dorp op deze school.
De laatste jaren zijn er steeds meer kinderen in het dorp die extra ondersteuning nodig hebben. Telkens probeert het team met elkaar deze ondersteuning te bieden. Inmiddels is er veel expertise op verschillende terreinen bij de collega’s en wordt er voortdurend gedacht in oplossingen.
De school heeft hoge verwachtingen van de leerlingen en voortdurend laten leerlingen verrassende ontwikkelingen zien. Wat opvalt is dat leerlingen leren om zorgzaam te zijn. Klassen waarin een leerling met extra ondersteuningsbehoefte zit worden socialere en sterkere klassen.
Sport- en kerkelijke clubs in het dorp gaan mee in deze ontwikkeling, want als het op school lukt dan kunnen wij het ook vast wel, zo wordt gezegd. Zo is ‘met elkaar voor ieder kind’ niet alleen het motto van de school, maar ook van het hele dorp.
Een bezoek aan de School met de Bijbel
De school is een van de drie scholen die in de documentaire over inclusief onderwijs in Nederland hun verhaal over een inclusieve weg vertelt. Deze documentaire, getiteld "Revolutie of Evolutie", is speciaal gemaakt voor de jaarlijkse conferentie van het platform Naar Inclusiever Onderwijs in 2023 en kun je hier alvast terugkijken
Tijdens het bezoek wordt aandacht besteed aan de rol van dorpsschool en inclusievere werkvormen.
Kindcentrum De Ark - Vlaardingen kdo/po
Kindcentrum De Ark biedt opvang en onderwijs voor kinderen van 0-13 jaar. Elk kind krijgt gelijke kansen en de ruimte om zijn of haar talent maximaal te kunnen ontplooien. De Ark is onderscheidend op het gebied van passend onderwijs en opvang. Er wordt, met behulp van een breed netwerk, geïnvesteerd in de kinderen en gezinnen. De missie van het kindcentrum is dan ook: ‘ieder kind heeft het recht om erbij te horen’.
Aanbod gericht op schoolbevolking
De Ark heeft twee aangrenzende gebouwen (en een dependance op 650 meter van het hoofdgebouw) met een groot schoolplein.
Het kindcentrum is omringd door een aantal hoge flats, die in overwegende mate bewoond worden door gezinnen die het financieel en sociaal niet altijd makkelijk hebben.
De Ark heeft het aanbod breed afgestemd op de schoolbevolking. Opvallend zijn de familieklas, de meerjarengroep en het instructieplein. Voorzieningen, bedacht door een breed samengesteld zorgteam, om kinderen en gezinnen die dat nodig hebben extra zorg en ondersteuning te bieden. Zo kunnen kinderen die moeite hebben met de leerstof in de meerjarengroep opgevangen worden. In de familieklas draait het om problemen thuis en op school, en doen een dagdeel per week ouders mee. Op het instructieplein krijgen kinderen op hun niveau instructie.
Een bezoek aan De Ark
Kindcentrum De Ark ontvangt graag collega’s om over hun proces naar vormgeving van inclusiever onderwijs te vertellen.
Het thema voor het bezoek van maart 2024 is gericht op de zorg/interne begeleiding binnen het kindcentrum.
Bij het bezoek van april 2024 ligt het zwaartepunt bij de organisatie en structuren van het kindcentrum. Uiteraard allebei vanuit de inclusieve gedachte.
Jacobus Fruytier scholengemeenschap - Apeldoorn vso/vo
In de school van de Jacobus Fruytier scholengemeenschap in Apeldoorn is een vso-afdeling cluster 4 gehuisvest. Deze afdeling, die bestuurlijk valt onder de Obadjaschool in Zwolle, maakt in de praktijk onderdeel uit van de brede vo-school. De vso-afdeling neemt als een van de eerste scholen deel aan de landelijke Experimenteerregeling regulier–speciaal.
In de dagelijkse begeleiding van de leerlingen integreert Jacobus Fruytier de persoonlijke sociale vorming. Daarnaast zijn er aparte trainingen en lesmomenten met nadruk op sociaal-emotionele vaardigheden.
Onderwijsniveaus
De school biedt onderwijs aan op de niveaus vmbo-bl, -kl, -gl, en havo en vwo. Het cognitieve en vakinhoudelijke deel van het onderwijs loopt zo veel mogelijk samen op met het regulier onderwijs op school. Zij gebruiken vrijwel altijd dezelfde boeken, toetsen en lesmaterialen. Op deze manier kunnen leerlingen goed aansluiten tijdens de symbioselessen. Soms gaan leerlingen na verloop van tijd helemaal over naar het regulier voortgezet onderwijs.
De leerlingen die op school cluster 4-onderwijs volgen, doen examen op de vo-school. Wanneer zij examen doen in een praktijkvak, moet dat vak met succes in symbiose gevolgd kunnen worden. Om een vmbo-tl-, havo- of vwo-diploma te behalen, moet de leerling in de tweede fase 50-60% van de onderwijstijd in symbiose volgen.
Doorstroomklas
De doorstroomklas is een klas binnen het vso waarin leerlingen worden voorbereid op terugplaatsen in het regulier onderwijs, maar mét goede begeleiding. Leerlingen volgen daarom zo veel mogelijk de reguliere lessen, maar krijgen in de doorstroomklas begeleiding bij de planning. In de doorstroomklas geeft de school ook aandacht aan het sociaal-emotionele functioneren. De mentoren van de doorstroomklassen werken intensief samen met de vakdocenten in het toekomstige team van de leerling. Ze trekken, waar nodig, samen op in de begeleiding van de leerling in de doorstroomklas.
De vso-afdeling bevindt zich in een aparte vleugel binnen de school in Apeldoorn en daarmee is samenwerken met de reguliere klassen goed te realiseren. Binnen het reguliere onderwijs kunnen de leerlingen die terug worden geplaatst, ondersteuning krijgen in schakelklassen. Deze voorziening kan ook worden ingezet om het regulier onderwijs met zware ondersteuning mogelijk te maken.
BS De Korenaar - Eindhoven kdo/po
Basisschool De Korenaar gelooft in inclusief onderwijs en vindt dat elk kind recht heeft op thuisnabij en passend onderwijs. De Korenaar vormt samen met Kinderopvang Dikkie & Dik het Inclusief SPILcentrum Jagershoef/ Prinsejagt. Binnen het SPILcentrum (SPIL staat voor Spelen, Integreren en Leren) wordt door professionals intensief samengewerkt in het realiseren van een doorgaande lijn voor kinderen van 0 tot 14 jaar zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen.
Mediërend Leren als kern
De Korenaar werkt met de principes van Mediërend Leren (StibCo). Contact maken en aansluiten bij de mogelijkheden van een kind spelen hierbij een sleutelrol. Het ontwikkelen en versterken van sociale vaardigheden en cognitie gaan volgens de school hand in hand. Samen spelen en leren vormen dan ook de basis van het schoolklimaat. Iedereen heeft kwaliteiten en iedereen is welkom. Dit beschouwt het team als de kern van inclusief onderwijs. Op De Korenaar wordt gewerkt in jaargroepen. Daarnaast wordt er veel samengewerkt op de leerpleinen.
Professionalisering van het team
Het realiseren van inclusief en passend onderwijs gebeurt op De Korenaar niet alleen door intensief samen te werken met partners, maar ook door te investeren in de kennis en vaardigheden van medewerkers. Hierdoor kan de school het onderwijs steeds beter afstemmen op de individuele behoeften van leerlingen en een breed ondersteuningsaanbod ontwikkelen.
Zo heeft de school bijvoorbeeld gespecialiseerde leerkrachten. Deze ZON-leerkrachten met een specialisme zijn groepsleerkracht én begeleiden leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte. Ook coachen en ondersteunen ze daarnaast de groepsleerkrachten. Bij vragen rondom leerlingenzorg en onderwijsvernieuwing wordt gebruikgemaakt van intervisie met beeld, dit vanuit Mediërend Leren.
Een schoolbezoek aan De Korenaar
De school is een van de drie scholen die in de documentaire over inclusief onderwijs in Nederland hun verhaal over een inclusieve weg vertelt. Deze documentaire, getiteld "Revolutie of Evolutie", is speciaal gemaakt voor de jaarlijkse conferentie van het platform Naar Inclusiever Onderwijs in 2023 en kun je hier alvast terugkijken
Maar wat kun je van een bezoek aan De Korenaar verwachten? De school geeft een presentatie over De Korenaar. Er is daarbij ruimte voor een rondgang door de school en het spreken met collega’s. Daarnaast wordt er tijd vrijgemaakt voor een of twee gespreksrondes over allerlei facetten van de inclusieve schoolpraktijk.
CB de Zwaluw - Zandpol po
CB de Zwaluw is een kleine christelijke reguliere dorpsschool in Zandpol onder de rook van Emmen. De school is de afgelopen vier jaar gegroeid van 23 tot 62 leerlingen. De school heeft naast het reguliere onderwijsaanbod een ‘Samen Naar School Klas’. Deze klas bestaat uit 6 leerlingen met een prikkel- en informatieverwerkingsprobleem, voor wie geen plek is in het regulier en het speciaal onderwijs. Deze leerlingen sluiten (gedeeltelijk) aan bij de lessen en activiteiten van de school.
In principe worden alle kinderen die worden aangemeld opgenomen. De school associeert zich met het motto 'kansrijk onderwijs met zorg op maat'. De school werkt niet met een leerstofjaarklassensysteem maar biedt onderwijs op maat waarbij de ontwikkeling van de leerling (zowel cognitief als sociaal-emotioneel) in de context centraal staat. Het uitgangspunt is steeds: ‘wat vraagt een kind, om zich goed te kunnen ontwikkelen?’
Stimulering Adaptief Proces
De school noemt zich ‘een leefgemeenschap waar kinderen zich competent voelen, waar ze gezien worden en een eigen inbreng hebben’. De naam van de school is dan ook door de kinderen zelf bedacht en staat symbool voor het onderweg zijn en groeien van jonge mensen. In de school en het onderwijs draait het om het vertrouwen: in zichzelf; in de ander; in het eigen kunnen; op eigen keuzes; en in de toekomst.
Om te kunnen voldoen aan de specifieke onderwijsbehoeften van leerlingen, heeft het team zich ontwikkeld tot StAP-school: Stimulering Adaptief Proces. Leerlingen kiezen (in samenspraak met de leraar) hun eigen doelen. Ook kiezen ze de manier waarop zij het doel willen halen.
De vele handen in de school en de verworven bekwaamheden van de teamleden maken passende zorg mogelijk. Bestuur en het samenwerkingsverband dragen bij in de benodigde middelen.
Een schoolbezoek aan CB de Zwaluw
De school deelt tijdens een schoolbezoek graag kennis en ervaring van het bieden van maatwerk, de leergesprekken, en de grote inzet op een dragende schoolcultuur.
De Talentencampus Venlo kdo/po
Het begon in Venlo met een noodzakelijke nieuwbouw in 2012. Besturen van basisonderwijs, speciaal basisonderwijs, speciaal onderwijs en kinderopvang besloten tot de bouw van één nieuw gebouw. Van het samen gebruiken van dat gebouw groeide de nieuwbouw uit tot de Talentencampus.
De school kan door de bundeling van onderwijssoorten passend onderwijs bieden voor ieder kind van 0 tot en met 13 jaar. Hierdoor kan ieder kind zich optimaal ontwikkelen op zijn of haar niveau.
Toenemende integratie van leerlingen
De scholen in het gebouw vormden in het begin een heterogene verzameling van onderwijsinstellingen. Gaandeweg heeft het team van de campus gewerkt aan één visie, één blik en één taal met het oogmerk dat leerlingen zich ook als één van de hele schoolpopulatie voelen.
De gezamenlijke kennis, expertise en ervaring wordt ingezet voor alle kinderen die zich op de campus aanmelden. Kinderen zijn aan de slag op hun eigen niveau in groepen of groepjes, die recht doen aan hun talent en mogelijkheden. Soms is dit sector- en klasdoorbrekend.
In de praktijk betekent het dat so, sbo en regulier onderwijs stap voor stap naar elkaar toe groeien. De school levert een bijdrage aan de ruimtelijke, sociale of verdergaande integratie van kinderen die eerder naar aparte speciale voorzieningen gingen. Die integratie leidt tot een meer of minder frequente ontmoeting van kinderen met elkaar. Die ontmoeting kan verschillende vormen aannemen: samen vieren en van elkaar genieten, met elkaar meeleven, samen activiteiten ondernemen, elkaar helpen of samen werken om een bepaald doel te bereiken.
Aandacht voor de organisatie
Wat nog zeker een slag vereist is de onderling verschillende leerlingenadministraties en verschillen in bekostigingswijzen. Het samenwerken is naar het oordeel van de school bespoedigd door de oprichting van de stichting Talenten Campus Venlo, die het beheer en bestuur regelt met een driehoofdige directie.
Een schoolbezoek aan de Talentencampus
Er bestaat grote belangstelling voor deze campusaanpak en de wijze van bestuur en samenwerking tussen de sectoren. Deze onderwerpen en wat bezoekers zelf naar voren brengen staan centraal tijdens het schoolbezoek.
Prinses Beatrixschool - Urk po
Met bijna 400 leerlingen is de Prinses Beatrixschool op Urk een grote basisschool waar elk kind welkom is. De school heeft een open toelatingsbeleid, zowel wat betreft christelijke identiteit als rondom leerlingenzorg. Dit heeft de afgelopen jaren geresulteerd in een specialisatie op inclusief onderwijs voor meervoudig gehandicapte kinderen en (zeer) moeilijk lerende kinderen (cluster-3 onderwijs).
Twintig leerlingen hebben een so-profiel (speciaal onderwijs) en twintig leerlingen hebben een sbo-profiel (speciaal basisonderwijs). Dit betekent dat 10 procent van de leerlingen extra onderwijsbehoeften heeft en dat alle leerlingen profiteren van inclusief onderwijs.
De missie van de Prinses Beatrixschool
De school gelooft in christelijk onderwijs, omdat het geloof de basis vormt voor waarde(n)vol onderwijs. De school denkt in mogelijkheden en stemt hun onderwijs af op de talenten van ieder kind. Leerlingen die moeite hebben met leren zijn welkom op deze school. Dat geldt ook voor leerlingen met een lichamelijk en/of verstandelijke beperking. Door de lessen in het onderwijsconcept te differentiëren, krijgen alle leerlingen een passend en uitdagend onderwijsaanbod.
Inclusief onderwijs = begeleiding op maat
Ieder kind heeft recht op passend onderwijs. De talenten van elk kind staan centraal waarbij rekening gehouden wordt met de onderlinge verschillen. De leerlingen volgen samen klassikaal les in de basisvakken. Vervolgens krijgen leerlingen met eigen onderwijsbehoeften gespecialiseerde begeleiding. In de kleuterbouw wordt dit zichtbaar gemaakt door de leerlijnen van alle leerlingen in beeld te brengen via Edumaps. In de midden- en bovenbouw krijgen de leerlingen met een so- en sbo-profiel les via een eigen leerlijn met vaardighedenkaarten.
Inclusieve school
Om dit onderwijs mogelijk te maken, werkt de school nauw samen met SO De Zonnebloemschool in Emmeloord. Al jarenlang wordt de expertise van het speciaal onderwijs ingezet om inclusief onderwijs op Urk mogelijk te maken. Ook met andere partners, zoals De Twijn in Zwolle, is regelmatig contact om gespecialiseerd onderwijs thuisnabij mogelijk te maken.
Via hun eigen Instagramkanaal prinses.beatrixschool zijn enkele filmpjes te bekijken over bijvoorbeeld het vaardighedenonderwijs.
Een bezoek aan de Prinses Beatrixschool
De school is er trots op om hun onderwijsconcept te tonen aan belangstellenden. Er kan kennis gemaakt worden met het vaardighedenonderwijs: leerlingen met een s(b)o-profiel krijgen de kernvakken zoveel mogelijk aangeboden in reguliere klassen door de groepsleerkracht. Daarnaast krijgen zij vaardighedenonderwijs van gespecialiseerde onderwijsassistenten, gericht op hun eigen ontwikkelingsprofiel. De intern begeleider en de onderwijsassistent lichten dit samen toe.
Voor directeuren en bestuurders is een verdiepend gesprek over de organisatievoorwaarden mogelijk: denk daarbij aan de faciliteiten rondom huisvesting, gevolgen voor de onderwijsresultaten en bekostigingsproblematiek.
De Grondtoon & Groen van Prinstererschool - Bunschoten po
In Bunschoten is koers gezet - groei - naar inclusiever onderwijs. Twee scholen onder één splinternieuw dak, omgeven door een zee van speelplein. De protestants-christelijke basisschool De Grondtoon en de gereformeerde Groen van Prinstererschool. Variatie in inrichting van het onderwijs, gepersonaliseerd onderwijs in De Grondtoon, meer klassikaal gericht in de Groen van Prinstererschool.
In de bouw van de nieuwe school zie je de onderwijsvisie terug waarin het belangrijk wordt gevonden dat kinderen dichtbij huis, gezin en buurt flexibel onderwijs volgen. Wat betreft dit laatste: beide scholen hebben in goed overleg met een school voor speciaal basisonderwijs in Amersfoort, waar leerlingen uit Bunschoten nu nog naar toe gaan, afgesproken dat toekomstige leerlingen in Bunschoten blijven en een plekje innemen op een van beide reguliere scholen.
De schoolteams van beide scholen ontvangen graag collega’s met hun vragen over de relatie tussen inclusiever onderwijs en scholenbouw, over de inrichting van het onderwijs en over het stap voor stap kinderen opvangen die nu nog met de bus naar Amersfoort gaan.
Daarnaast zijn de beide schoolbesturen graag bereid te vertellen over de bestuurlijke gang naar inclusiever onderwijs. Hoe er gekozen is voor een procesbegeleider, hoe gewerkt is naar een breed draagvlak. Dat een studiereis naar Canada aan de basis stond en dat financiën een fundamentele rol spelen in het proces naar inclusiever onderwijs.
Beperkt aantal inschrijvingen
Het aantal inschrijvingen voor de ontvangende school is beperkt om de school niet te overbelasten. Er is een maximum van 2 inschrijvingen per bezoekende school of organisatie om zoveel mogelijk (andere) geïnteresseerden de mogelijkheid te bieden kennis te laten maken met de inclusieve praktijk.
We werken daarom op basis van het principe 'Wie het eerst komt, het eerst maalt'.
Neem met vragen over schoolbezoeken contact met ons op via schoolbezoek@naarinclusieveronderwijs.nl
Inclusieve(re) scholen
Deze inclusieve(re) scholen hebben de afgelopen jaren hun ervaringen met scholen, samenwerkingsverbanden en andere geïnteresseerden tijdens schoolbezoeken gedeeld: De Korenaar, De Kroevendonk, Eduwiek, De Grondtoon, Het Anker, De Ark ...
Meld jouw school als bezoeklocatie aan
Als jouw school zelf bezig is met inclusiever onderwijs in te voeren en ervaringen wil delen met collega's van andere scholen, samenwerkingsverbanden en andere geïnteresseerden, meld jouw school dan aan als mogelijke bezoeklocatie. Stuur ons een e-mail en wij nemen contact met jou op.