Motieven voor beweging
Bijna vijf jaar na de invoering van passend onderwijs en met de evaluatie voor de deur in 2020 is in onderwijsland, gemeenten en aanpalende sectoren op het terrein van jeugdhulp, gezondheidszorg, opvang, welzijn, participatie- en achterstandenbeleid de roep om meer inclusief onderwijs en ondersteunend inclusiever beleid steeds duidelijker hoorbaar.
Op een groeiend aantal plekken en in alle windstreken zijn initiatieven genomen door onderwijsbestuurders en schoolleiders om samen met hun medewerkers, ouders en leerlingen een meer inclusieve leeromgeving te realiseren. Een school waar álle kinderen, ook leerlingen met een lichamelijke of verstandelijke beperking en ontwikkelingsachterstanden, of kinderen met gedrags- en emotionele problemen en/of specifieke leermoeilijkheden, samen naar school kunnen gaan.
Dit is geen vanzelfsprekendheid in Nederland. Nog relatief veel van deze kinderen en jeugdigen met extra ondersteuningsbehoeften gaan namelijk niet samen met hun leeftijdgenoten uit de buurt naar school, maar krijgen onderwijs in speciale scholen. De invoering van passend onderwijs heeft deze situatie niet structureel veranderd. De verwijzing naar het speciaal (basis)onderwijs is de afgelopen twee jaar zelfs weer toegenomen.
Landelijk Praktijkplatform voor onderwijs en gemeenten
Om deze redenen is een praktijkplatform opgericht met als doel de bevordering en ondersteuning van inclusiever onderwijs in gewone, reguliere scholen. Deze scholen leren omgaan met extra ondersteuningsbehoeften van leerlingen en waarderen diversiteit. Zij zijn gericht op het identificeren en wegnemen van hindernissen voor leren en onderwijzen en beogen toegang, participatie en goede resultaten en talentontwikkeling voor álle leerlingen, ook de leerlingen die speciale onderwijszorg behoeven.
Het praktijkplatform wil niet alleen de scholen ondersteunen die al werken aan inclusiever onderwijs maar ook van betekenis zijn voor scholen die deze stap willen zetten en zich hierop (gaan) voorbereiden. Voor beide groepen scholen is daarbij samenwerking met partners in samenwerkingsverbanden, gemeenten en instellingen op het terrein van speciale onderwijszorg als ook gezondheidszorg, jeugdhulp, welzijn en opvang van groot belang. Het praktijkplatform biedt alle ruimte om goede en veelbelovende praktijken van samenwerking van het regulier met het speciaal onderwijs en professionals uit andere sectoren onder de aandacht te brengen en bij te dragen aan de verdere ontwikkeling van de onderwijsleeromgeving en ondersteuning daarvan.
Ondersteuning van onderwijspartners en gemeenten
De twee genoemde redenen om het landelijk praktijkplatform op te richten, namelijk het ondersteunen en verbeteren van de uitvoeringspraktijk van inclusiever onderwijs enerzijds en het voorzien in voorbeelden voor en ondersteuning van scholen die dit willen gaan doen anderzijds, wijzen ook op het belang van leiderschap en bestuurlijke rugdekking en samenwerking om voorwaarden te realiseren voor uitvoering én implementatie van inclusiever onderwijs.
Bestaande praktijkvoorbeelden in Nederland (en daarbuiten!) laten zien dat samenwerking van schoolbesturen met gemeenten in de regio een belangrijke voorwaarde is om inclusiever onderwijs te realiseren.
Dit is ook de reden dat bij dit landelijk platform bestuurders in het onderwijs en gemeenten een belangrijke rol spelen en aangesloten zijn.
Specifiek voor de Nederlandse situatie zijn samenwerkingsverbanden een belangrijke partner als ook de scholen en schoolbesturen die speciaal en voortgezet speciaal onderwijs bieden. Deze partners zijn van groot belang voor het realiseren van inclusiever onderwijs.
Zeker, er zijn diverse andere organisaties die zich inzetten voor inclusiever onderwijs. Met deze organisaties vanuit met name de hoek van mensen- en kinderrechten en de zorg voor mensen met een beperking of gedrags- en emotionele problemen werken wij ook samen. Dit platform is vanuit het onderwijs opgezet, met vooral schoolbesturen en schoolleiders en hun onderwijsorganisaties.
Met het landelijk praktijkplatform willen we de scholen, besturen en gemeenten een platform bieden om hun ervaringen uit te wisselen en elkaar te ondersteunen en om anderen te inspireren om deze stap te zetten en te voorzien in voorbeelden en invoeringsaanpakken.
Internationale verdragen als uitgangspunt
De initiatieven gericht op inclusiever onderwijs verdienen ondersteuning omdat zij aansluiten bij belangrijke waarden en normen. Deze worden ook gedragen door onderwijsorganisaties en zijn bovendien vastgelegd in verdragen die Nederland heeft geratificeerd. We doelen hier op het VN-verdrag Handicap en het Kinderrechtenverdrag die uitgaan van 'inclusief, gelijkwaardig en kwalitatief goed onderwijs voor iedereen'. De Salamanca-verklaring (dit is een link naar een PDF) is zelfs al van 25 jaar geleden!
Het College voor de Rechten van de Mens stelt vast dat de ontwikkeling naar inclusiever onderwijs onvoldoende tot stand komt in Nederland, mede omdat de overheid de invoering ervan niet planmatig ondersteunt.