Nieuws

Vanaf 2008 heeft Portugal inclusief onderwijs verankerd in hun wetgeving. Onder inclusief onderwijs verstaan de Portugezen dat ieder kind naar de school gaat die óf het dichtst bij hun woonadres is, óf het dichtst bij het werkadres van hun ouders.

Portugal heeft de scholen voor speciaal onderwijs omgevormd tot expertisecentra en het overgrote deel van de leerlingen is toen teruggeplaatst in het regulier onderwijs, tezamen met hun docenten. Dat besluit was zorgvuldig tot stand gekomen doordat de toenmalige staatssecretaris in alle regio's met veel scholen in gesprek ging over wat er nodig was in het onderwijs.

Inclusieve (reguliere) scholen zijn zo ingericht dat zij vrijwel alle kinderen kunnen bieden wat zij nodig hebben. De scholen werken samen binnen clusters 0-18+ en daardoor zijn alle onderwijs- en opvangvoorzieningen op elkaar afgestemd. Scholen hebben sterke multidisciplinaire teams. Daarnaast nemen scholen de samenwerking met ouders zeer serieus.

Het Portugese ministerie van Onderwijs speelt een belangrijke rol bij het realiseren van inclusief onderwijs. Zo draagt werkelijk iedere medewerker van het ministerie dezelfde inclusieve boodschap uit.
De onderwijsinspectie heeft, naast een inspecterende taak, ook een belangrijke ondersteunende taak naar scholen. Zij gaan met scholen in gesprek over het proces naar meer inclusie en de onderwijskwaliteit die hierbij nodig is.

Parelklas-leerkracht en intern begeleider Petra Leermakers is trots op haar leerlingen én op haar collega’s die er met elkaar voor zorgen dat deze leerlingen iedere dag, daar waar het kan, meedoen in de reguliere groep. ‘Alle leerkrachten krijgen vanuit de parelklas handvatten hoe zij in hun eigen groep met deze leerlingen kunnen omgaan, bijvoorbeeld qua leerstof. Als ze ergens tegenaan lopen, kunnen ze altijd terecht bij Petra of haar collega-leerkracht Suzanne. Voor leerkrachten maakt dat een heel groot verschil, ze weten dat ze er nooit alleen voor staan', zegt Leermakers.

Directeur Jory Vos van De Toermalijn vult aan: ‘Als ik kijk naar passend onderwijs, vind ik dat er wel heel makkelijk wordt gezegd: voor alle kinderen moet er een plek zijn in de reguliere klas. Maar als je 24 kinderen in de klas hebt, van wie er drie ADHD hebben, twee dyslexie, eentje dyscalculie en ook nog een kind met een verstandelijke beperking, dan kun je dat natuurlijk nooit in je uppie rooien. Met de normale middelen voor passend onderwijs kun je niet organiseren dat er altijd iemand naast de leerkracht staat. Met de aanvullende middelen die wij krijgen, onder meer vanuit het samenwerkingsverband, lukt dat wel. Het is een unicum dat wij deze klas hebben, voor de kinderen is dit zo mooi. Dit is écht inclusief onderwijs!’.

Ondersteuning van schoolontwikkeling centraal

In het tweede artikel maakt Dolf van Veen de stand van zaken op. Volgens hem is de route naar inclusief onderwijs voor iedere school en regio anders, maar er valt veel van elkaar te leren. Het ondersteuningsprogramma van het platform leverde niet alleen inzicht op in de variatie in aanpakken, maar ook in de werkzame bestanddelen ervan en in de randvoorwaarden voor schoolontwikkeling en opschaling van initiatieven.

Binnen het platform staat de ondersteuning van schoolontwikkeling centraal. ‘Binnen de scholen moet het gebeuren’, benadrukt Van Veen. ‘Alles begint met een visie op inclusief onderwijs en waar het voor staat: onderwijs voor iedereen; toegankelijke scholen waarin iedereen kan participeren en resultaten kan boeken. (...) ‘Het belangrijkste is dat je begint. Als je wacht op ideale randvoorwaarden start je nooit.’

Het FNO-programma Jongeren INC heeft in vier jaar tijd veel in gang gezet om een inclusieve samenleving dichterbij te brengen voor én met jongeren met een chronische aandoening of beperking. Het platform Naar Inclusiever Onderwijs heeft in dit kader de ontwikkeling naar een inclusieve(re) onderwijspraktijk in het po en vo gestimuleerd, inzichten verschaft en (ondersteunende) activiteiten georganiseerd.

Naast onder meer een tweegesprek over het opheffen van blokkades in de samenleving, een key-note lezing over de essentie van geluk, een paneldiscussie en een muzikaal intermezzo over inclusie, werd het manifest 'Voor ons, met ons' gepresenteerd. Het werd aangeboden aan organisaties en personen, onder wie Lisa Westerveld (Tweede Kamerlid GroenLinks-PvdA) en Laurentien van Oranje.
Het manifest benadrukt de kracht van een inclusieve samenleving en het belang van de stem van jongeren en bevat ook een stevige bijdrage over inclusief onderwijs.

In het document is de ambitie vastgelegd dat leerlingen en hun ouders in 2035 dichtbij huis een school kunnen kiezen die bij ze past en waar de jongere zich thuis voelt. Iedere leerling moet zich naar zijn of haar mogelijkheden kunnen ontwikkelen. Alle leerlingen (met en zonder extra ondersteuningsbehoefte) leren en spelen samen in dezelfde klas.

Voorwaarden daarvoor zijn dat: leraren dan voldoende zijn toegerust om les te kunnen geven aan een diverse groep; ondersteuning en expertise vanuit het gespecialieerd onderwijs; de jeugdhulp en zorg beschikbaar zijn voor leerlingen en leraren; en het gespecialiseerd onderwijs beschikbaar blijft voor leerlingen die intensievere ondersteuning nodig hebben.

Wiersma meldt dat het komende jaar (2023-2024) wordt gebruikt om samen met alle betrokken partijen een verdere invulling en concretisering te geven aan de werkagenda.

De ontwerpfase en startfase van implementatie staan in de leergang centraal. De schoolleider verkrijgt achtergrondkennis en een handelingsrepertoire om samen met medewerkers en partners in en om de school stappen naar inclusiever onderwijs te zetten.

Er wordt gebruikgemaakt van good practices door bestudering van literatuur en het afleggen van werkbezoeken aan inclusieve scholen in Nederland. De focus ligt niet alleen op operationele kenmerken van de leeromgeving, maar vooral ook op visieontwikkeling, inspirerend en verbindend leiderschap, teamleren en de benodigde samenwerking in en om de school (systeemleiderschap). Inschrijven kan via de website van AVS.

Vanuit de wens om meer kinderen ’thuisnabij passend onderwijs' te bieden en zeker vanuit de ambitie voor inclusiever onderwijs zou het waardevol zijn om leerlingen voor wie dat mogelijk is terug te plaatsen of over te laten stappen vanuit gespecialiseerd naar regulier onderwijs.

Tijdens de bijeenkomst kwamen onder meer de volgende vragen aan de orde: wat helpt om terugplaatsingen te bevorderen, onder welke condities is terugplaatsen of schakelen kansrijk, en wat vraagt dat van alle betrokken partners? Met behulp van presentaties van praktijkvoorbeelden van het OPDC Meppel (po) en OPDC Rotterdam (vo) werd naar antwoorden op deze vragen gezocht.

De conferentie werd creatief geopend met onder andere onze eigen documentaire 'Revolutie of Evolutie', een portret van drie inclusieve(re) scholen. Deze film is op onze website terug te kijken.

Berend Kamphuis, voorzitter College van Bestuur van Verus, benadrukt in zijn openingswoord dat de beweging naar inclusiever onderwijs van onderop moet komen. Ook stelt hij dat we niet al te veel naar Den Haag moeten kijken als ankerpunt voor inclusief onderwijs. De werkelijkheid is dat wetten, routekaarten en nota’s enkel zin hebben omdat er al héél veel vruchtbaars in de onderwijspraktijk gebeurt. Van goede ideeën en mooie initiatieven tot goede vormen van samenwerkingen: dit zijn de plekken waar Haagse plannen bij kunnen aansluiten.

Kamphuis drukte de aanwezigen op het hart: “Niet de minister of de Hoftoren is het centrum van de onderwijswereld. Het middelpunt zijn jullie: op elk van de plekken waar dagelijks met volle motivatie inclusief onderwijs in de praktijk wordt gebracht.”

Doorlezen: "Je doet het niet alleen"

Spoorzoeken

Directeur Hans Teegelbeckers van VOS/ABB begint zijn opening met dat de zoektocht naar inclusiever onderwijs ook wel een soort van spoorzoeken is. Hierbij moeten we in het achterhoofd houden dat we open staan voor alle kinderen. In zijn voordracht gaat Teegelbeckers ook het gesprek aan met het publiek. Hoe herkennen zij zich in de zaken die in bovenstaande video naar voren zijn gekomen? En hoe zijn de deelnemers al begonnen met hun revolutie of evolutie?

Een van de deelnemers geeft aan dat door het inclusiever maken van regulier onderwijs er veel meer kleine successen in de klas worden gevierd. Leerlingen deden dit in eerste instantie alleen bij leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben, maar later sijpelde deze positieve benadering door in heel de klas. “Je merkt dat daardoor de dynamiek in de klas ineens heel anders wordt. Veel bewuster.”

Kansen voor het vo

Na de opening vond er een interactief panelgesprek plaats, geleid door directeur-bestuurder Jack Biskop van samenwerkingsverband Roosendaal-Moerdijk.
Marieke Dekkers, voorzitter College van Bestuur Koers VO en voorzitter van de Sectorraad swv vo, benadrukte dat we voor de werkagenda van inclusief onderwijs scherp moeten zijn en concreet mogen worden. Daarbij is volgens haar samenwerken de crux. Ook kaart ze aan dat er al veel goede voorbeelden bestaan in het po, maar dat er nog veel kansen liggen in het vo. “De middelbare school gaat van praktijkonderwijs tot het gymnasium. Dit zijn allemaal eigen soorten onderwijs met een bepaalde visie. Daar is nog een hele weg te gaan wat betreft inclusiever onderwijs, want we willen toch een goede toekomst voor ieder kind.”

Je doet het niet alleen

Hier sluit directeur Berdi de Jonge van basisschool De Korenaar in Eindhoven zich bij aan. “En als we blijven wachten totdat alles bestuurlijk goed is geregeld, dan is het zo 2035. Ik zeg: begin en heb vertrouwen in jezelf. Ga ieder kind welkom heten. En weet: je hoeft het nooit alleen te doen. Meer handen in de klas is een oplossing, maar kleinere klassen niet. Dit omdat er in kleinere klassen nog steeds veel individuele hulpvragen zijn.”

Als voorbeeld noemt zij een kind uit groep 8 dat moeite had met de aanloop naar het schoolkamp. “Het hele ritme van dit kind was weg. In plaats van dat de leerkracht of ik als directeur dit oplost, gaat het kind in gesprek met onze gedragsspecialist. Deze twee hebben een vertrouwensband opgebouwd, waardoor het kind weer veel sneller lekker in zijn vel zit. Relatie gebeurt niet in onze hoofden, maar in zulke interacties met kinderen.”

Onderwijshuisvesting is meer

Een inclusieve school is veel meer dan enkel een (trap)lift plaatsen. Het gaat ook onder meer om akoestiek, toegankelijkheid van alle onderdelen rondom de school en aanpassingen voor blinden, slechtzienden en slechthorenden. Rijksbouwmeester Francesco Veenstra stelt dat wat nodig is voor een inclusievere school ook per regio verschilt. Daarnaast roept hij op dat scholen praktische kennis met elkaar delen over wat een inclusieve onderwijsomgeving nu van ons vraagt.
Verder benadrukt hij ook het pijnpunt dat de gemeente bij een schoolgebouw bekostigt op leerlingprognoses en niet op inclusiviteit. Als de bedragen niet toereikend zijn om een inclusieve school neer te zetten, moeten deze financiën anders worden vormgegeven. “Daarvoor moeten jullie van onderaf geluid en herrie maken richting gemeenten en Den Haag.”

Inclusief onderwijs is fundamentele waarde

Tot slot sluit Dolf van Veen, hoofd Nederlands Centrum Onderwijs en Jeugdzorg, af met dat inclusief onderwijs als fundamentele waarde gezien moet worden. “We willen dat we herbergzame scholen neerzetten waar kinderen mét elkaar kunnen groeien. Het duaal systeem van regulier en speciaal onderwijs draagt daar niet aan bij. Je kunt natuurlijk niet zomaar het speciaal onderwijs terug in het regulier plaatsen, maar we moeten wel met elkaar werken aan aanpak en ondersteunend beleid. En het allerbelangrijkste: geef daarbij vertrouwen aan het veld en durf buiten de lijntjes te kleuren.”

---

Een greep uit de sessies

Na het openingsprogramma werden dertig sessies aangeboden. Met zoveel variëteit in het aanbod hebben we een selectie moeten maken van interessante onderwerpen en bijeenkomsten.

Inclusion is not a project, inclusion is the project. Met deze woorden opent de Britse hoogleraar Mel Ainscow de sessie Leading inclusive school development. Hij neemt de deelnemers mee op ‘wereldreis’. Hoe krijgt onderwijs elders in de wereld vorm? Ainscow zet zo de belemmeringen die we hier ervaren in een internationaal perspectief. De implicaties? Gespreid leiderschap, commitment om samen te werken, het stimuleren van onderzoekend samenwerken (inquiry), diversiteit als kans zien, je niet uit het veld laten slaan en last but not least inclusieve waarden promoten.

Ook in de sessie van adviseur Alfons Timmerhuis en Wico Blokland, directeur van de School met de Bijbel in Noordeloos, gaat het over leidinggeven aan inclusiever onderwijs. Zij benadrukken nog maar eens dat het uitgangspunt van inclusiever onderwijs is, dat alle leerlingen in hun eigen buurt naar school moeten kunnen. Ook spreken zij over het belang van zicht houden op de werkbaarheidsbeleving. Hun boodschap doet denken aan het principe uit de communicatieleer, dat je moet werken met de effecten van je communicatie, niet met je bedoelingen.

'Leraar: verken perspectieven en stel je zelf-kritisch op'

Hoe voorkom je 'excluses', oftewel excuses om niet aan inclusie te beginnen? De Amsterdamse hoogleraar Astrid Ottenheym en de Utrechtse onderzoeker Kirsten Hoogendijk laten in hun sessie deelnemers oefenen met meervoudige perspectiefname. Hoe docenten omgaan met lastig gedrag, wordt bepaald door de oorzaak die zij aan het gedrag van leerlingen toekennen en de mate waarin zij denken dit gedrag te kunnen beïnvloeden. Het is belangrijk, zo benadrukken Ottenheym en Hoogendijk, dat docenten hun aannames toetsen. Empathisch luisteren speelt daarbij een cruciale rol, net als durven erkennen dat je niet alles weet en de wil om nieuwe mogelijkheden te verkennen.

Curriculum in school en in lerarenopleidingen

In de sessie van het landelijk expertisecentrum SLO gaat het over het curriculum in relatie tot inclusiever onderwijs. De deelnemers benoemen dat er sprake is van een paradoxale opdracht. Aan de ene kant ziet ook het ministerie van OCW inclusiever onderwijs als een stip op de horizon, maar aan de andere kant blijft OCW vasthouden aan kerndoelen per schoolsoort. Een belangrijke vraag is hoe er vorm en uitvoering kan worden gegeven aan een inclusief curriculum. Het gaat daarbij om het aanpassen van instructie, vorm en tijd, inhoud, omgevingen en hulpmiddelen.

In de sessie van de masteropleidingen Educational Needs staat het statement ‘Op weg naar inclusief onderwijs’ van Windesheim, Fontys en de Hogeschool Utrecht centraal. Wat betekent dit en hoe kunnen deze opleidingen bijdragen aan het realiseren van inclusiever onderwijs? De belangrijkste conclusie: we moeten niet het idee hebben dat we leerlingen kunnen repareren, we moeten aan het systeem sleutelen. Differentiatie is daarnaast een belangrijke hefboom. Met andere woorden: wie zitten er in mijn klas en hoe ga ik daar mijn onderwijs op inrichten?

Het deel over de opening is een bewerking van een verslag opgetekend door Eveline Verwater, online contentspecialist bij Verus.
Het tweede deel is geschreven door Marieke Bloothoofd en Martin van den Bogaerdt, respectievelijk adviseur en senior communicatieadviseur/hoofdredacteur van VOS/ABB.

Minister Wiersma meldt dat hij van plan is een werkgroep van deskundigen te vragen wat nodig is om inclusief onderwijs in het kader van onderwijshuisvesting te realiseren, voortbouwend op het kwaliteitskader onderwijshuisvesting. Als gemeenten dit beleid verwerken in hun IHP, dan wordt de onderwijshuisvesting bij nieuwbouw en renovatie naar zijn oordeel steeds inclusiever.

Hoewel diverse overheidsinstanties zich bekommeren om ‘schoolmissers’, ontbreekt op dit moment een initiatief met een inclusieve benadering vanuit de leeftijdgenoten van deze schoolmissers. En dat terwijl uit onderzoek blijkt dat juist klasgenoten een enorme positieve bijdrage kunnen leveren aan het voorkomen en het re-integreren van de schoolmissers.

JongPIT ontwikkelde daarom samen met jongeren en onderwijsorganisaties het lespakket ‘KLASSENBOEI’ voor het voortgezet onderwijs dat bestaat uit twee interactieve lessen waarbij de klasgenoten niet alleen begrip krijgen voor de situatie van de schoolmissers, maar ook actief en met elkaar mogelijke oplossingen bedenken. Oplossingen die schoolmissen van klasgenoten kunnen voorkomen en oplossingen die schoolmissers zo snel mogelijk weer de klas in te krijgen.
Scholen kunnen op de website van JongPIT het gehele lespakket, inclusief informatieve video’s en handige documenten zoals een voorbeeldbrief aan de ouders van deelnemende leerlingen vinden.

Daarnaast ziet hij uitdagingen voor de toekomst. Van Veen vindt dat in het doorontwikkelen van passend onderwijs naar inclusief onderwijs we moeten loskomen van het denken in trajecten en maatwerk voor individuele leerlingen. We zijn daar de afgelopen jaren een beetje in doorgeschoten; te veel kinderen hebben een label opgeplakt gekregen, en zitten in aparte klasjes en groepen. Dat leidde tot regulier onderwijs met daar allerlei extra dingen tegenaan geplakt, ook soms bovenschools in zogenoemde tussenvoorzieningen. Het dreigt daarmee een arrangementenfabriek te worden. Inclusief onderwijs gaat daar hopelijk een eind aan maken.
In het vraaggesprek staat Van Veen ook stil bij de samenwerking met de gemeente, expertise in het gespecialiseerd onderwijs, regelgeving, goede praktijkvoorbeelden, de focus op pedagogiek en de opleiding van onderwijspersoneel.

Dit lijkt ironisch want volgens de UNESCO Salamanca-verklaring kunnen scholen met een inclusieve praktijk een goede bijdrage leveren aan toegankelijk onderwijs voor ieder kind en de vorming van een inclusieve samenleving.
Aan de hand van enkele internationale voorbeelden betoogt emeritus professor Mel Ainscow - die ook op de NIO-conferentie van 2022 aanwezig is - hoe met behulp van de inzet van docenten, ouders en de buurt/wijk inclusieve scholen succesvol kunnen worden ontwikkeld.

Veel van die scholen worden bijvoorbeeld door Koninklijke Visio, een instelling voor kinderen met een visuele beperking, begeleid. Dat vertelt Marcel Janssen, directeur onderwijs van dit landelijke instituut. Mede door de roep van ouders zijn zo'n 40 jaar geleden al scholen begonnen met de begeleiding van deze kinderen. Dat heeft een vlucht genomen. Inmiddels volgt meer dan 80% van onze leerlingen onderwijs op een reguliere school.

Het lectoraat Gezonde Leefstijl in een Stimulerende Omgeving (GLSO) doet onderzoek naar mogelijkheden om (vak)leerkrachten te ondersteunen bij inclusief bewegingsonderwijs. Het project heet 'Disentangling Inclusion in Primary Physical Education' en wordt uitgevoerd door opleidingsdocenten en onderzoekers uit acht Europese landen.
Tijdens het seminar 'Inclusief bewegingsonderwijs in het primair onderwijs' op 6 oktober geeft de Haagse Hogeschool een update van het project. Dit seminar is bedoeld voor leerkrachten en studenten HALO, Sportkunde of pabo.

Basisschool De Regenboog en Kentalis willen deze leerlingen een plek bieden binnen het regulier onderwijs. Dit sluit aan bij het idee dat leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben zoveel mogelijk naar een reguliere school gaan. Alléén als het niet anders kan, gaat een leerling naar het speciaal onderwijs. De samenwerking biedt ook kansen voor de huidige leerlingen, doordat de expertise gedeeld wordt tussen regulier en speciaal onderwijs profiteren alle leerlingen van deze samenwerking.

Dankzij het onderzoek en verkenningen bij samenwerkingsverbanden weten we welke ondersteuningsvragen scholen hebben en kan er maatwerk ontwikkeld en geboden worden. De bevindingen vormen de basis voor de komende jaren om aan de slag te kunnen gaan met scholen, samenwerkingsverbanden, gemeenten en de leerlingen zélf om inclusief onderwijs daadwerkelijk mogelijk te maken.

Dynamische portretten van regio's

Parallel aan dit onderzoek wordt beschrijvend onderzoek uitgevoerd bij samenwerkingsverbanden en scholen naar de startsituatie van inclusiever onderwijs in een aantal geselecteerde regio's. De regio's zijn zo gekozen dat zij onderling verschillen qua kenmerken en startsituatie met betrekking tot inclusiever onderwijs.

Van iedere regio zal een actuele gebiedsbeschrijving c.q. dynamisch portret gemaakt worden met kernpunten van de stand van zaken en vraagstukken die aandacht behoeven bij vervolgactiviteiten en de doorontwikkeling. Onderdeel van deze gebiedsbeschrijving vormt de beschrijving van een (of meer) van de inclusievere scholen.

Doel van deze beschrijvingen is niet alleen om voorbeelden te hebben van aansprekende praktijkinitiatieven, maar ook om zicht te krijgen op de werkzame factoren en randvoorwaarden die een meer inclusieve praktijk ondersteunen en nodig zijn om deze ontwikkeling te verbreden naar andere scholen. Bovendien wordt actief gezocht naar mogelijke stelselfactoren en lokale/regionale beleidsvoering die inclusiever onderwijs kunnen tegenwerken dan wel stimuleren.

Historische stap

Met het tekenen van een samenwerkingsovereenkomst is een historische stap gezet naar inclusief onderwijs voor jongeren met een gehoorbeperking. Onderwijswethouder Adrie Bragt: Kentalis is van harte welkom in Zaltbommel. Willen is kunnen. Het blijkt maar weer, dan gaat het gewoon lukken.

Kentalis Compas College biedt nu in Sint Michielsgestel speciaal onderwijs aan jongeren die doof of slechthorend zijn in de leeftijd van 12 tot 20 jaar. Samenwerking en verbinding tussen regulier en speciaal voortgezet onderwijs is belangrijk. Samen kunnen we bestendig en hoogwaardig onderwijs bieden en zo de kansen voor onze leerlingen vergroten, aldus Sandra Beuving van de Raad van bestuur Kentalis.

De leerlingen volgen straks onderwijs in een nieuw gebouw op de onderwijs campus, waarbij nauw samengewerkt wordt met de daar al aanwezige scholen van De Brug en het Cambium College. Hans van Gent, directeur van De Brug: We gaan samen een brug slaan naar de toekomst. Rector-bestuurder Hanneke Koster van het Cambium College vult aan: De kers op de taart is het moment dat de eerste Kentalis-leerling het diploma bij ons haalt.

Kennis inbrengen, overbrengen en gebruiken

Ook medewerkers van de betrokken scholen profiteren van de samenwerking. Docenten kunnen meer gebruikmaken van de specifieke kennis van Kentalis en medewerkers van Kentalis kunnen zich volledig richten op het overbrengen van de specifieke expertise over deze leerlingen. Zo realiseren zij gezamenlijk een passend onderwijsaanbod voor de doelgroepen van de verschillende scholen.

De drie scholen stellen samen een plan van aanpak op voor de komende twee jaar. Trapsgewijs wordt de samenwerking voorbereid en ingevuld. Het is de bedoeling dat in augustus 2022 de Kentalis-leerlingen starten in Zaltbommel.

Voor meer informatie over de mogelijke samenwerking en over Kentalis kunt u contact opnemen met Ingeborg van der Linden, senior communicatieadviseur van Koninklijke Kentalis, op 06 839 05 184 of i.vanderlinden@kentalis.nl.

De minister maakte eveneens bekend dat de experimentregeling voor samenwerking en integratie tussen speciaal en regulier onderwijs in 2020 zal worden verlengd en verruimd.

Verslag conferentie

Ter gelegenheid van de eerste conferentie is een speciale dagkrant uitgebracht waarin verslag van de conferentie wordt gedaan en waarin enkele gepresenteerde praktijkinitiatieven en buitenlandse bijdragen worden beschreven.
De film over inclusiever onderwijs die aan het begin van de conferentie werd vertoond, is beschikbaar voor gebruik.
Daarnaast heeft Tijmen Budding (17 jaar) een video-sfeerimpressie van de dag gemaakt.

Inclusief onderwijs betekent dat kinderen met een extra ondersteuningsbehoefte samen naar school gaan met kinderen die geen extra ondersteuning nodig hebben en relatief zorgelozer opgroeien: Een inclusieve school is een stap naar een inclusieve samenleving, waarin iedereen meedoet en gelijke kansen heeft. Kinderen met en zonder ondersteuningsbehoeften leren met inclusief onderwijs al vroeg dat iedereen meetelt.

Volgens Femke van Zoggel van JongPIT, een van de organisaties die pleiten voor verdergaande invoering van inclusiviteit, zijn de ervaringen met inclusief onderwijs juist positief. Steeds meer scholen tonen lef en zeggen: jij hoort óók op onze school. Laten we streven naar structureel beleid, de overheid is aan zet. Ieder kind heeft recht op onderwijs in een inclusief onderwijssysteem.
In vijf portretten spreken jongeren, docenten en ouders over de voors en tegens van inclusief onderwijs.

Dat inclusief onderwijs nog geen gemeengoed is, komt volgens Brink niet in de eerste plaats door het onderwijs zelf. We hebben de financiering veel te strak afgebakend. Tijd voor ontschotting. Laat Den Haag eens flink aan wat goede knoppen draaien. Daarna kunnen we kijken hoe we het op al die scholen laten landen.

Op een aantal scholen lukt het namelijk wél om kinderen die extra zorg nodig hebben binnenboord te houden en goed onderwijs te geven. Zij hebben zich bij de nieuwe beweging aangesloten, zodat leraren kunnen komen kijken hoe ze dat doen.

Schotse scholen werken al sinds 1998 aan inclusiever onderwijs. Alleen zeer zwaar gehandicapte leerlingen gaan naar het speciaal onderwijs. Op de speciale scholen zit maximaal 1 procent van de kinderen. Ter vergelijking: in Nederland is dat gemiddeld 3%.
Maar hoe doen die Schotten dat? De sleutel ligt grotendeels bij de hulp die leraren krijgen. De leerlingen krijgen uren voor extra begeleiding toegewezen. Voor die uren kunnen de scholen vervolgens assistenten aannemen.